Angst: Als niets er meer toe doet.

Angst is een sterke emotie bij honden en is de oorzaak van een scala aan gedragsproblemen. Ik heb veel interesse in angst en paniek. Voordat ik hondentrainer werd, werkte in de geestelijke gezondheidszorg. Daar heb ik persoonlijk gezien en meegemaakt hoe verlammend deze gemoedstoestand kan werken.

Bronnen: Baywoof
Muttabouttown
Auteur: Maureen Backman
Vertaling: Marianne van Dijk

Onlangs heb ik een oudere hond geadopteerd bij “Muttville Senior Dog Rescue” die leed aan verlatingsangst. Zijn angst om alleen te worden gelaten is zo groot dat hij zelfs de kortst mogelijke afwezigheid niet aan kon. Het werken met hem heeft veel bijgedragen aan mijn begrip hoe verlammend angst bij honden werkelijk kan zijn.

Wanneer je te maken krijgt met een bange hond heb je al snel het gevoeld dat je niet meer weet wat je moet doen om hem te helpen. Tenslotte kunnen we honden geen psychotherapie geven en het gedrag dat ze bij paniek laten zien is vaak gedrag dat we helemaal niet van ze gewend zijn. Hoewel medicatie kan helpen bij gedrag dat uit angst voort komt blijft het probleem bestaan als we niet zorgen voor ingrijpende gedragsverandering.

Een favoriet citaat van mij als het gaat om angst en hondentraining is van de gedragsdeskundige Jean Donaldson. In haar leerplan voor leerling hondentrainers benadrukt ze: “Als een hond bang is, doet niets er meer toe” Een krachtige stelling met duidelijke vergaande gevolgen.
Vaak wordt bij het trainen van honden de focus zo zwaar gelegd op gehoorzaamheid en op ideeën als “Hij moet het gewoon doen” en “Hij weet toch beter” dat de hond zijn emotionele gesteldheid wordt vergeten.

Wat is nu dat “Niets“ waar Jean het over heeft? Honden die bang zijn weigeren meestal voedsel. Ze geven niets om een baas die ze vertelt te gaan zitten of liggen of te blijven. Ze kunnen zelfs agressief gedrag vertonen, terwijl ze dat in andere situaties nooit doen. Ze kunnen de situatie niet aan omdat ze verlamd worden door één ding: Angst.

Zoals James O’Heare in zijn boek “Aggressive behavior in Dogs” schreef; “Het lukt de hond niet meer om innerlijke remmingen, impuls-controle en eerder aangeleerd gedrag om situaties te hanteren te gebruiken. De vlucht- of vecht-respons treed op in de vorm van ontsnappings- en vermijdingsgedrag.”

Pratend over angst bij honden gebruik ik graag een persoonlijke vergelijking met een van mijn grootste angsten: Vliegen.
Als ik in een vliegtuig zit, midden in de turbulentie interesseert het me niet of ik een drankje krijg aangeboden door de stewardess, wat mijn Gate-nummer is en of mijn buurman vraagt of ik op wil schuiven omdat hij er langs wil om naar het toilet te gaan
Natuurlijk niet. Het interesseert me geen biet meer want ik ben bang. Simpelweg doodsbang. En niets doet er meer toe.

Voor hondeneigenaren en trainers kan angst bij de hond bijzonder frustrerend zijn. Het begrip ”Niets doet er toe” kan ons helpen te begrijpen waarom de hond zo overstuur is en heeft veel invloed op de aanpak die wij en de trainers moeten gaan gebruiken.

Als een hond bang is kunnen we gebruik maken van z.g. contra-conditionering (technische uitdrukking voor voor het veranderen van de hond zijn emotionele reactie op een situatie die angst veroorzaakt)
O’Heare legt dit prachtig uit: Als iemand bang is voor slangen, maar gek is op aardbeien smoothies zou een contra-conditionering er uit kunnen bestaan dat er een slang wordt getoond, waarna er direct daarna een slok aardbeien smoothie wordt gegeven., Dit wordt dan herhaald totdat het zien van een slang een prettig gevoel oproept, in plaats van een angstreactie.

Een andere techniek, systematisch desensibilisatie, wordt vaak gebruikt samen met contra-conditionering in een behandelplan voor gedragsproblemen die voortkomen uit angst.
Oorspronkelijk werd de techniek gebruikt voor mensen met fobieën. De techniek bestaat er uit dat de hond wordt blootgesteld aan datgene dat angst oproept, maar in afgezwakte vorm. De intensiteit wordt steeds een beetje verhoogd, maar nooit zo veel dat de hond over zijn angstdrempel heen wordt jaagt en hij in paniek slaat.

Dit klinkt nogal ingewikkeld en veeleisend, zeker als je te maken hebt met de directe gedragsproblemen die horen bij angst en paniek bij honden.
Wees gerust, er zijn dingen die je meteen al kan doen om je hond op het pad naar herstel te helpen.

Allereerst: Probeer te ontdekken of je hond werkelijk bang is. Gedragingen die er op wijzen dat je hond bang is zijn onder meer: Overmatig hijgen, verwijde pupillen, gapen, vaker plassen dan normaal, braken, trillen, zelfverwonding of overdreven zelfverzorging, dwang-gedrag (zoals staart najagen of blaffen) stijf bewegen en hyperactief gedrag. Let er op dat deze gedragingen niet allemaal tegelijk voorkomen en ook niet allemaal hoeven voor te komen. Als ze voorkomen kunnen ze wisselen in duur. Er kunnen ook andere angst-gestuurde gedragingen te zien zijn die niet op deze lijst staan.

Je kan een videocamera gebruiken. Het terugkijken van het gedrag kan helpen, evenals het opschrijven van gedragspatronen gedurende een periode. Probeer ook de aanleiding te ontdekken, wat er gebeurde direct vóór dat het angstige gedrag begint. Bepalen wat de bron van de angst is, is essentieel.

Als je hebt vastgesteld dat de hond inderdaad bang is, is je volgende stap mededogen. Ik kan dit niet genoeg benadrukken. Honden die bang zijn, gespannen zijn en last van stress hebben, hebben onze liefde en ons geduld nodig. Ze ervaren bijzonder sterke emoties die de het vermogen hebben om alle voorafgaande training, normale gedragspatronen en manieren om situaties het hoofd te bieden, te overschaduwen. Ze hebben ons en onze liefde meer dan ooit nodig.

Tenslotte: zoek professionele hulp. Als je denkt dat je hond problemen heeft die voortkomen uit angst, raad ik je aan een professionele hondentrainer te zoeken die werkt met positieve bekrachtiging om je te helpen bovenstaande technieken toe te passen. Een trainer in de arm nemen helpt je om het plan van aanpak te fine-tunen op jouw hond zijn specifieke behoefte. En omdat leven met een angstige hond ook psychische en emotionele tol eist van jou, vergroot het hebben van ervaren ondersteuning de kans op succes voor jou en je hond.

Maureen Backman is de eigenaresse van “Mutt about Town” in San Francisco en een leerling aan de Academie voor Hondentrainers. Ze is een van de oprichters van het positief bekrachtigend trainings blog en sociaal netwerk Dog Connect SF; Bay Woof’s winnaar van de “Beast of Bay Awards” in 2013 voor de beste sociale netwerksite over honden. Meer informatie op Muttabouttown.com